Mở đầu cho một hành trình thiêng liêng
Việc học Kinh Đại Bát Niết Bàn không chỉ là đọc một bản kinh Phật học cổ kính, mà là một cuộc hành trình trở về với chân tâm, nơi từng lời dạy của Đức Phật như đuốc sáng soi rõ từng nẻo tối của nhận thức. Khi bắt đầu với quyển 1, tôi biết mình đang bước vào chặng đường tu tập mang tính chuyển hóa sâu sắc, chạm đến bản thể của Phật tính và sự giác ngộ viên mãn.
Kinh này không đơn giản. Ngôn từ sâu xa, nội dung vi tế, lại là bản kinh cuối cùng mà Đức Phật để lại trước khi nhập Niết Bàn – nên từng chữ, từng câu chứa đựng toàn bộ tinh yếu của giáo pháp. Nhưng cũng chính vì vậy, mỗi ngày học, tôi không chỉ học kinh – mà đang học cách nhìn lại chính mình với con mắt chân thật hơn.
Khởi điểm của sự tỉnh thức: niết bàn không phải là sự chấm dứt
Ngay từ những trang đầu tiên, tôi đã bất ngờ: Kinh không nói về Niết Bàn như một cõi tịch diệt xa vời, cũng không phải là sự “biến mất” của thân tâm. Trái lại, Đại Bát Niết Bàn hé mở rằng Niết Bàn là trạng thái toàn giác, vượt qua sinh tử, nhưng không lìa cuộc sống.
- “Niết Bàn là thường, lạc, ngã, tịnh.”
(Một tuyên ngôn làm đảo ngược nhận thức thông thường của hàng Thanh văn về vô ngã, khổ, vô thường, bất tịnh).
Khi tôi đọc đến đây, lòng khựng lại. Hóa ra những gì mình từng hiểu về đạo Phật trước nay – là bước đầu thôi. Kinh Đại Bát Niết Bàn dẫn dắt tôi đi sâu vào chiều sâu của Đại thừa, nơi không dừng lại ở sự chấm dứt khổ đau, mà là khơi dậy Phật tính trong từng chúng sinh.
Phật tính là chân lý nền tảng: ai cũng có thể thành Phật
Một trong những điểm cốt lõi nhất mà Kinh dạy trong quyển 1 – và cũng là điều khiến tôi xúc động nhất – chính là:
- “Tất cả chúng sinh đều có Phật tính.”
- Không chỉ người xuất gia. Không chỉ những bậc cao tăng. Mà ngay cả người phàm phu, tội nhân, hay người ngu si nhất – đều mang trong mình hạt giống giác ngộ.
- Lời dạy này làm trái tim tôi mở ra.
- Lòng từ bi của Phật thật rộng lớn – bao trùm tất cả.
- Và cũng là lúc tôi hiểu: tu hành không phải để trở thành cái gì đó cao xa, mà là trở về với cái vốn có – Phật tính bên trong mình.đoạn trừ tà kiến: sự phá bỏ những nhận thức sai lầm
Trong quá trình học quyển 1, tôi thấy rõ một điều: Kinh không chỉ xây dựng tư tưởng Phật tính, mà còn phá bỏ những hiểu lầm cố hữu. Đức Phật trong kinh liên tục bác bỏ tà kiến cho rằng:
- Thân là vô thường thì Phật cũng là vô thường
- Niết bàn là không có gì cả, là đoạn diệt
- Người phạm tội nặng không thể tu hành
Kinh dạy: Phật là thường trụ, Niết Bàn là sự viên mãn, chứ không phải sự mất đi. Và chính vì mọi chúng sinh đều có Phật tính, nên dù tội sâu đến đâu, cũng có thể chuyển hóa – miễn là phát tâm tu tập đúng chánh đạo.
Đọc đến những đoạn này, tôi không chỉ học lý thuyết, mà phải tự đối diện với những “tà kiến” trong tâm mình. Có lúc tôi từng nghĩ mình không xứng đáng, có lúc tôi thấy người khác “ác quá, hết cứu nổi”. Nhưng Kinh dạy tôi: đừng bao giờ đánh giá người khác hay chính mình bằng cái nhìn thiển cận – vì ánh sáng Phật tính luôn còn đó.
Niềm tin bất hoại vào chánh pháp
Một điều nổi bật khác trong quyển 1 là việc Đức Phật khuyên hàng đệ tử hãy giữ vững niềm tin vào chánh pháp, dù sau này Ngài nhập diệt.
Kinh nói rằng có lúc Phật không còn ở đời, ma vương sẽ hóa thân, tà pháp sẽ lẫn vào chánh pháp, người tu dễ lầm lạc. Nhưng nếu ai biết nương tựa Tam Bảo – Phật, Pháp, Tăng – với niềm tin kiên cố, thì người ấy vẫn có thể tiến bước đến giác ngộ.
Tôi học được rằng:
- Tu không chỉ là hành trì – mà còn là giữ gìn chánh kiến giữa thế gian loạn động.
Niết bàn là con đường hiện tại, không phải điểm đến xa xôi
Khi đọc từng đoạn Phật nói với ngài A Nan và các đại đệ tử, tôi hiểu rõ hơn rằng Niết Bàn không phải là đợi chết rồi mới “được nhập”, mà là một trạng thái sống – khi tâm không còn dao động vì sinh diệt.
Và Kinh dạy, nếu người nào:
- Buông bỏ ngã chấp
- Diệt tận tham – sân – si
- Thấy được Phật tính trong chính mình và nơi người khác
- Hành trì theo Bát Chánh Đạo
- Thì người đó đang sống trong Niết Bàn ngay giữa đời này.
Điều ấy khiến tôi chuyển hóa cách hành trì:
- Tôi không còn mong một ngày “ngộ đạo bất ngờ”, mà học cách sống trong từng phút giây với tỉnh thức, lòng tin và lòng từ. Mỗi hành động nhỏ đều có thể là pháp tu – nếu làm với tâm trong sáng.
Học để hành: từ lý thuyết đến thực chứng
Quyển 1 của Kinh không chỉ là những luận giảng sâu sắc – mà còn là kim chỉ nam để hành trì:
- Khi nghe về Phật tính, tôi học cách nhìn người khác bằng lòng tin và tôn trọng, không phán xét dựa trên hiện tượng.
- Khi hiểu Niết Bàn là thường lạc ngã tịnh, tôi không còn sợ sự mất mát – vì biết rằng bản thể không sinh không diệt luôn hiện hữu.
- Khi nghe lời Phật căn dặn Tăng đoàn, tôi càng thấy rõ tầm quan trọng của tăng thân, của người đồng tu – như gương soi để thấy lỗi và nâng đỡ nhau đi xa hơn.
Kết thúc quyển 1: không phải là kết thúc, mà là mở ra cánh cửa tâm linh
Học hết quyển 1, tôi nhận ra mình không “biết thêm điều gì đó”, mà là thay đổi hẳn cách nhìn về con đường tu tập.
Không còn thấy Niết Bàn là một “phần thưởng” sau tu hành cực khổ, mà là trạng thái sống an trú, ngay đây và bây giờ.
Không còn thấy Phật xa cách, mà hiểu rằng Phật tính đang hiện hữu trong từng hơi thở, từng tâm niệm thiện lành.
Không còn thấy khổ đau là trở ngại, mà hiểu rằng mọi phiền não đều là chất liệu để giác ngộ – nếu biết quán chiếu.
Quyển 1 của Kinh Đại Bát Niết Bàn giống như viên ngọc sáng hé lộ phần đầu của kho báu vĩ đại. Những gì tôi học được không chỉ giúp tôi hiểu sâu về giáo lý Phật giáo Đại thừa, mà còn khơi dậy niềm tin vững chắc vào chính mình và con đường tu học.
Đây chỉ mới là khởi đầu. Nhưng là một khởi đầu vững chắc – đầy ánh sáng và chân thật.
Hành trình học kinh là hành trình khám phá bản thể mình.
Và nhờ lời Phật, tôi tin rằng – mỗi bước đi trong tỉnh thức đều đang tiến gần về Niết Bàn.